بررسی سیتوژنتیکی برخی از جمعیت‌های گونه‌های دیپلوئید جنسOnobrychis موجود در بانک ژن منابع طبیعی ایران

جنس اسپرس با نام علمی Onobrychis از خانواده Fabaceae، دارای بیش از 342 گونه یک ساله و چند ساله است. بین گونه‌های آن از نظر مورفولوژی و کاریولوژی تنوع زیادی وجود دارد. برای بررسی تنوع کاریوتیپی با استفاده از سیستم آنالیز تصویری, بذور 21 جمعیت متعلق به 14 گونه مختلف کشت و پس از جوانه زنی, از مریستم انتهایی ریشه استفاده شد. تعداد کروموزوم پایه در جمعیت‌ها بین 7=x و8=x  متغیر بود. دو نمونه از گونه‌های O.amoena وO.crista-galli بترتیب دارای بیشترین و کمترین ارزش نسبی کروماتین بودند و دونمونه از گونه‌های O.crista-galli با فرمول کاریوتیپی sm6+m2 و گونه O.aucheri با فرمول کاریوتیپی m8 نیز بترتیب نامتقارنترین و متقارنترین کاریوتیپ (از لحاظ تقارن درون کروموزومی) را نشان دادند. نمونه‌ای ازگونهO.hohenackeriana با داشتن بیشترین تغییرات بین کروموزومی از نامتقارنترین کاریوتیپ برخوردار بود. گونه مذکور به همراه جمعیتی از گونه O. gypsicola   برخلاف سایر جمعیت‌ها که در کلاس A قرار گرفته بودند کلاس B را بخود اختصاص داد که این امر مؤید عدم تقارن بین کروموزومی در آنها می‌باشد. تجزیه واریانس براساس صفات کروموزومی در قالب طرح کاملا تصادفی نامتعادل با حداقل 3 تکرار, بیانگر اختلاف معنی دار بین جمعیت‌ها از لحاظ کلیه صفات کروموزومی در سطح 1% بود. با توجه به تنوع موجود در جمعیت‌ها, در تجزیه به مولفه‌های  اصلی, دو مولفه اول و دوم, در مجموع بیش از 98 درصد از این تنوع را توجیه نمودند بطوریکه در مولفه اول صفات طول کل کروموزوم، طول بازوی بلند و طول بازوی کوتاه و در مولفه دوم صفات, نسبت بازوها و شاخص سانترومری دارای بیشترین اهمیت بودند. در تجزیه خوشه‌ای (Ward ) با ضریب کوفنتیک (78/0=r) براساس صفات کاریوتیپی, جمعیت‌ها در چهار گروه متمایز قرار گرفتند بطوریکه کمترین فاصله بین دو جمعیت (4384) O.sintenisii   و (1183) O.sintenisii  و بیشترین فاصله بین دو جمعیت (5786) O. amoena   و (2863) O. melanotricha مشاهده شد.